„Ojciec Święty Jan Paweł II w Trójmieście” - wystawa w ramach obchodów Roku św. Jana Pawła II

Dnia 5 grudnia 2014 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2015 Rokiem św. Jana Pawła II. W uchwale przyjętej przez posłów czytamy m.in.: „Niech motywem przewodnim wszelkich inicjatyw wzbogacających ten Rok będą słowa Jana Pawła II wypowiedziane przed laty na Jasnej Górze: Czuwam - to znaczy także: czuję się odpowiedzialny za to wielkie, wspólne dziedzictwo, któremu na imię Polska. To imię nas wszystkich określa. To imię nas wszystkich zobowiązuje”.

16 października 1978 r. kolegium kardynalskie wybrało spośród swego grona Polaka, Karola Wojtyłę na papieża. Przyjął on imię Jan Paweł II. Wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża dawał Kościołowi w Polsce niekwestionowaną pozycję i poczucie siły oraz autorytet i znaczenie w świecie. Dla narodu zaś stał się źródłem nadziei i odwagi w dążeniach części społeczeństwa do samorządności i niezależności od władz komunistycznych. Rozbudzone wówczas nadzieje i pragnienia, umocnione w 1979 r. po I podróży apostolskiej Ojca Świętego do Ojczyzny, zaczęły owocować. Gdańsk stał się szczególnym miejscem odkrywania przez społeczeństwo poczucia własnej podmiotowości. To tutaj w 1980 r. miał miejsce robotniczy zryw zakończony podpisaniem Umów Społecznych. Tutaj rodził się niezależny ruch związkowy NSZZ „Solidarność”. Na gdańską ziemię pragnął także przybyć Namiestnik Chrystusa, Ojciec Święty Jan Paweł II. Czynione przez Kościół gdański i chełmiński (Gdynia) od wielu lat starania spełniły się dopiero w 1987 r. Na trasie III pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny, która odbyła się w dniach 8 – 14 czerwca, znalazł się także - w dniach 11 – 12 czerwca - jego długo oczekiwany pobyt w Trójmieście. Ojciec Święty Jan Paweł II dnia 11 czerwca 1987 r. w godzinach popołudniowych przybył do Gdyni, gdzie miało miejsce jego pierwsze w Trójmieście spotkanie z wiernymi. Następnie trałowcem Marynarki Wojennej przypłynął do sopockiego mola i dalej papamobilem przejechał do Oliwy. Wszędzie witały go tłumy mieszkańców Trójmiasta. Wieczorem Ojciec Święty w swojej rezydencji gościł rodzinę Wałęsów. Następnego dnia rano spotkał się z młodzieżą na Westerplatte. Powiedział wówczas m.in.: „Każdy z Was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje "Westerplatte". Jakiś wymiar zadań, które musi podjąć i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić. Nie można <zdezerterować>”. Później spotkał się z chorymi i służbą zdrowia w Bazylice Mariackiej, skąd udał się pod pomnik Poległych Stoczniowców. Tam towarzyszyła mu wyselekcjonowana grupa członków PZPR i pracowników podgdańskich gospodarstw rolnych. Kordony ZOMO, bariery uniemożliwiały innym osobom uczestniczenie w tym wydarzeniu. Ojciec Święty pod pomnikiem Ofiar Grudnia złożył w samotności 49 żółtych i białych róż. Po południu odprawił mszę św. kongresową na Zaspie - dla Świata Pracy - która zgromadziła ok. 1 milion uczestników. Po błogosławieństwie powiedział: „ Nade wszystko dziękuję za Waszą obecność i za to, o czym ta obecność świadczy. Starałem się w swoich słowach mówić o Was i mówić za Was. Żywię bowiem głębokie przeświadczenie, iż to, co się zaczęło dokonywać tu, w Gdańsku i na Wybrzeżu, i w innych środowiskach pracy w Polsce, ma wielkie znaczenie dla przyszłości ludzkiej pracy. I to nie tylko na naszej ziemi, ale wszędzie”. Z Gdańska Ojciec Święty odleciał na Jasną Górę.

Poniżej przedstawiamy wybór materiałów archiwalnych z akt Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku (KW PZPR) - APG, 2384, dotyczących pielgrzymki papieskiej do Trójmiasta. Odbiorca nie znajdzie tutaj zdjęć czy opisu entuzjazmu i serdecznej radości wiwatujących na cześć Ojca Świętego, rozmodlonych tłumów wiernych, nadziei na ludzkich twarzach płynącej z siły słów papieża oraz z siły jego wiary emanującej także z postaci, gestów papieża i podpowiadającej drogę ku przyszłości. Zobaczy natomiast „partyjną stronę” papieskiej pielgrzymki do Trójmiasta. Jest tam m.in. instruktaż przygotowany przez Wydział Propagandy KW PZPR w Gdańsku dla podległych partii narzędzi propagandowych: prasy, radia, telewizji (nr 1-4), notatka służbowa z jednego ze spotkań roboczych państwowo-kościelnego zespołu do spraw wizyty papieskiej (nr 5-7). Ponadto koncepcja plakatów i haseł partyjno-państwowych witających Ojca Świętego (nr 12-18), a zwłaszcza pisane na gorąco opracowania i teleksy z instancji podstawowych PZPR do KW PZPR w Gdańsku informujące o sytuacji społeczno-politycznej w danym mieście, dzielnicy przed wizytą Ojca Świętego, w trakcie jego pobytu w Trójmieście i po wyjeździe (nr 28-32; 37-49). Celowo rezygnujemy tutaj z komentarza historycznego dokumentów - a nawet z podpisów - pozostawiając odbiorcę sam na sam z tym niecodziennym przekazem papieskiej wizyty w Trójmieście, widzianej przez komunistyczną partię u kresu jej egzystencji i monopolu rządzenia krajem.

Opracowanie: dr Lidia Potykanowicz-Suda
Skany: Krystyna Zalewska
Przygotowanie techniczne: Łukasz Franiek